Chuỗi cung ứng có lẽ không còn xa lạ với nhiều doanh nghiệp, nhưng không phải ai cũng hiểu rõ tầm quan trọng và cách hoạt động của nó. Chuỗi cung ứng không chỉ là vận chuyển hàng hóa từ điểm A đến điểm B, đó là một hệ thống phức tạp với nhiều giai đoạn nhằm đảm bảo sản phẩm cuối cùng đến tay người dùng một cách hiệu quả nhất. Có rất nhiều mô hình chuỗi cung ứng được áp dụng để giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí. Hãy cùng Viettel Post khám phá chi tiết ngay dưới đây nhé!
1. Chuỗi cung ứng là gì?
Chuỗi cung ứng (Supply Chain) là một hệ thống kết nối các tổ chức, con người, hoạt động, thông tin và nguồn lực để chuyển sản phẩm hoặc dịch vụ từ nhà cung cấp đến người tiêu dùng.
Chuỗi cung ứng bao gồm tất cả các bước từ việc biến đổi nguyên liệu thô như tài nguyên thiên nhiên, nhiên liệu hoặc các thành phần khác để tạo thành sản phẩm hoàn chỉnh giao đến tay khách hàng cuối cùng. Nói cách khác, nó bao gồm mọi khâu từ sản xuất đến tiêu thụ sản phẩm.
Có thể xem, chuỗi cung ứng là xương sống của quá trình sản xuất và phân phối trong doanh nghiệp, giúp duy trì tính cạnh tranh và đáp ứng nhu cầu thị trường. Một chuỗi cung ứng hoạt động hiệu quả giúp tối ưu hóa chi phí, nâng cao chất lượng sản phẩm và đáp ứng nhanh chóng nhu cầu của khách hàng.
Thành phần của chuỗi cung ứng bao gồm:
- Đơn vị cung cấp nguyên liệu thô: các công ty sản xuất, trang trại, hoặc mỏ khoáng sản. Đây là những nơi cung cấp nguyên vật liệu, phụ tùng, linh kiện cho quá trình sản xuất,
- Nhà sản xuất: thường là các nhà máy, công ty lắp ráp hoặc chế biến, họ chuyển đổi nguyên liệu thô thành sản phẩm hoàn chỉnh. Mối liên kết giữa nhà cung cấp và nhà sản xuất rất chặt chẽ và tác động lớn đến toàn bộ chuỗi cung ứng.
- Nhà phân phối: Đơn vị này mua sản phẩm từ nhà sản xuất và bán lại cho các cửa hàng bán lẻ hoặc trực tiếp cho người tiêu dùng. Nhà phân phối có thể là công ty thương mại, đại lý, hoặc nhà kho.
- Nhà bán lẻ: Họ bán sản phẩm trực tiếp tới tay người tiêu dùng. Nhà bán lẻ có thể là cửa hàng tạp hóa, cửa hàng tiện lợi, hoặc siêu thị.
- Người tiêu dùng: Đây là điểm cuối cùng của chuỗi cung ứng, nơi sản phẩm/ dịch vụ được sử dụng.
Mỗi thành phần đều có vai trò quan trọng và kết nối chặt chẽ để đảm bảo hoạt động hiệu quả của chuỗi cung ứng.
Chuỗi cung ứng là một mạng lưới chuyển sản phẩm/ dịch vụ từ nhà cung cấp đến người tiêu dùng
2. Các loại mô hình chuỗi cung ứng hiện nay
Hiện nay, doanh nghiệp có thể lựa chọn nhiều mô hình chuỗi cung ứng khác nhau, tùy thuộc vào ngành nghề, quy mô và mục tiêu kinh doanh. Dưới đây là một số mô hình chuỗi cung ứng phổ biến:
2.1. Mô hình dòng chảy liên tục
Mô hình chuỗi cung ứng dòng chảy liên tục (Continuous Flow Supply Chain) phù hợp với các công ty có nhu cầu sản xuất và phân phối sản phẩm ổn định, ít thay đổi. Mô hình này giúp duy trì quy trình sản xuất và cung ứng không bị gián đoạn, từ đó giảm thiểu lãng phí, tối ưu hóa chi phí.
2.2. Mô hình chuỗi cung ứng nhanh
Mô hình chuỗi cung ứng nhanh (Quick Response Supply Chain) thích hợp cho các sản phẩm có vòng đời ngắn hoặc khi nhu cầu thị trường thay đổi liên tục. Điểm mạnh của mô hình này là khả năng phản ứng nhanh trước các thay đổi, giúp giảm thiểu rủi ro về tồn kho và tăng khả năng đáp ứng nhu cầu khách hàng kịp thời.
2.3. Mô hình Agile
Mô hình chuỗi cung ứng Agile cho phép doanh nghiệp linh hoạt điều chỉnh quy trình sản xuất và cung ứng để nhanh chóng thích nghi với thay đổi về nhu cầu hoặc công nghệ. Mô hình này rất phù hợp với các ngành có sự biến động cao và yêu cầu sự đổi mới liên tục để đáp ứng thị trường đa dạng.
2.4. Mô hình linh hoạt
Mô hình linh hoạt kết hợp các yếu tố của cả mô hình dòng chảy liên tục và Agile, giúp doanh nghiệp vừa duy trì sự ổn định vừa có khả năng thích ứng với các thay đổi. Điều này đặc biệt hữu ích trong việc quản lý rủi ro và tối ưu hóa hiệu suất hoạt động.
3. Các bước hoạt động trong chuỗi cung ứng
Một chuỗi cung ứng hiệu quả đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các bước hoạt động, từ chiến lược, sản xuất đến phân phối. Chuỗi cung ứng thường được áp dụng theo mô hình quản lý chuỗi cung ứng quốc tế SCOR (Supply Chain Operations Reference).
Khung tài liệu chuẩn này thường áp dụng để quản lý và tối ưu hoá hoạt động của chuỗi cung ứng trên toàn cầu. Cụ thể SCOR được chia thành 4 phần chính như sau:
3.1. Lên kế hoạch và chiến lược (Plan)
Chiến lược chuỗi cung ứng cần xác định rõ mục tiêu kinh doanh, thị trường mục tiêu và các yếu tố cạnh tranh. Việc lập kế hoạch chiến lược giúp đảm bảo rằng tất cả các hoạt động trong chuỗi cung ứng đều hướng tới mục tiêu chung của doanh nghiệp.
3.2. Tìm kiếm các nguồn cung cấp (Source)
Việc chọn lựa và quản lý nhà cung cấp là một yếu tố quan trọng trong chuỗi cung ứng. Doanh nghiệp cần tìm kiếm các đối tác tin cậy, có khả năng cung cấp nguyên liệu và dịch vụ chất lượng cao, đáp ứng được yêu cầu sản xuất và thời gian giao hàng.
3.3. Sản xuất thành phẩm (Make)
Sản xuất là bước chuyển đổi nguyên liệu thành sản phẩm hoàn chỉnh. Quy trình sản xuất cần đảm bảo chất lượng, hiệu suất và sự linh hoạt để có thể điều chỉnh khi cần thiết.
3.4. Phân phối khách hàng (Deliver)
Phân phối là bước cuối cùng trong chuỗi cung ứng, đảm bảo sản phẩm được giao đến tay người tiêu dùng đúng thời gian và địa điểm mong muốn. Việc quản lý logistics hiệu quả là chìa khóa để đạt được mục tiêu này.
Viettel Post là đơn vị cung cấp dịch vụ chuyển phát nhanh chóng, an toàn, hiệu quả
4. Các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả của chuỗi cung ứng
Hiệu quả của chuỗi cung ứng có thể bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố như công nghệ, nhân lực và môi trường kinh doanh. Những yếu tố này cần được quản lý và điều chỉnh kịp thời để đảm bảo chuỗi cung ứng luôn hoạt động một cách hiệu quả.
4.1. Các yếu tố chủ quan từ phía doanh nghiệp
- Chiến lược kinh doanh tổng thể của doanh nghiệp rõ ràng sẽ định hướng cho chuỗi cung ứng hiệu quả, tối ưu hoá các hoạt động trong chuỗi.
- Cấu trúc tổ chức ảnh hưởng đến sự phối hợp và giao tiếp giữa các bộ phận trong chuỗi cung ứng.
- Ứng dụng công nghệ vào quản lý chuỗi cung ứng như hệ thống quản lý kho, phần mềm lập kế hoạch, công cụ phân tích dữ liệu giúp giảm thiểu sai sót, tối ưu hóa nguồn lực.
- Quy trình làm việc rõ ràng, được chuẩn hoá và cải tiến liên tục để giảm lãng phí, tăng hiệu quả hoạt động.
4.2. Các yếu tố khách quan bên ngoài
- Nhu cầu và kỳ vọng của khách hàng về sản phẩm, dịch vụ và thời gian giao hàng sẽ đặt ra những yêu cầu cao trong chuỗi cung ứng.
- Chất lượng sản phẩm, dịch vụ của nhà cung cấp, khả năng đáp ứng nhu cầu ổn định khi hợp tác ảnh hưởng đến sự ổn định của chuỗi cung ứng.
- Các hoạt động của đối thủ cạnh tranh, như việc ra mắt sản phẩm mới, thay đổi chiến lược giá cả, sẽ tác động đến vị thế cạnh tranh của doanh nghiệp, đòi hỏi sự linh hoạt của chuỗi cung ứng.
- Các yếu tố tự nhiên như thiên tai, dịch bệnh có thể gây gián đoạn chuỗi cung ứng và gây ra những tổn thất lớn.
- Các chính sách, quy định pháp luật liên quan đến thương mại, hải quan, môi trường sẽ tác động đến hoạt động của chuỗi cung ứng.
5. Các giải pháp xây dựng chuỗi cung ứng hiệu quả
Quản lý và vận hành chuỗi cung ứng là một phần không thể thiếu trong hoạt động sản xuất, vì vậy nhiều doanh nghiệp ngày càng chú trọng để nâng cao vị thế cạnh tranh. Một chuỗi cung ứng hiệu quả giúp tối ưu hóa quy trình, giảm chi phí và cải thiện chất lượng dịch vụ. Dưới đây là một số giải pháp mà doanh nghiệp có thể áp dụng:
5.1. Xây dựng mối quan hệ hợp tác bền vững với các đối tác
Doanh nghiệp cần đánh giá kỹ lưỡng nhà cung cấp dựa trên chất lượng sản phẩm, khả năng giao hàng đúng hạn và giá cả. Việc xây dựng mối quan hệ lâu dài với nhà cung cấp dựa trên sự tin tưởng và chia sẻ thông tin sẽ giúp cả hai bên cùng nhau giải quyết vấn đề và cải tiến quy trình. Ngoài ra, đa dạng hóa nguồn cung cấp cũng giúp giảm thiểu rủi ro khi có sự cố từ một nhà cung cấp cụ thể.
5.2. Áp dụng các công cụ và phần mềm quản lý chuỗi cung ứng
Áp dụng phần mềm quản lý chuỗi cung ứng giúp doanh nghiệp theo dõi, phân tích và tối ưu hóa các khâu như dự báo nhu cầu, quản lý tồn kho, vận chuyển và giao hàng. Điều này giúp doanh nghiệp tiết kiệm thời gian và nâng cao hiệu quả hoạt động.
5.3. Đầu tư vào hệ thống logistics hiện đại
Doanh nghiệp cần cân nhắc chi phí, thời gian giao hàng và tính chất hàng hóa để chọn phương thức vận chuyển phù hợp nhất. Việc xây dựng trung tâm phân phối và tạo ra các điểm trung chuyển giúp rút ngắn thời gian giao hàng và tăng tính linh hoạt trong phân phối.
Đầu tư vào hệ thống logistics hiện đại sẽ giúp doanh nghiệp nâng cao hiệu quả hoạt động, giảm chi phí, và tăng cường khả năng cạnh tranh.
Viettel Post, doanh nghiệp logistics công nghệ hàng đầu Việt Nam
5.4. Nâng cao năng lực quản lý và dự báo
Doanh nghiệp cần chuẩn bị các kế hoạch dự phòng và phương án ứng phó với các tình huống không mong muốn như thiên tai, dịch bệnh, hay khủng hoảng kinh tế. Sử dụng dữ liệu để theo dõi, dự báo nhu cầu và phát hiện vấn đề tiềm ẩn cũng giúp doanh nghiệp đưa ra quyết định nhanh chóng và chính xác.
6. Những câu hỏi thường gặp:
6.1. Chuỗi cung ứng khác gì với logistics?
Chuỗi cung ứng bao gồm tất cả các bước từ sản xuất đến phân phối sản phẩm. Trong khi đó, logistics chỉ là một phần của chuỗi cung ứng, tập trung vào việc vận chuyển và lưu trữ hàng hóa.
6.2. Làm thế nào để tối ưu hóa chi phí trong chuỗi cung ứng?
Có nhiều mô hình để tối ưu hóa chuỗi cung ứng mà doanh nghiệp có thể áp dụng, như sản xuất tinh gọn, chuỗi cung ứng Agile, tối ưu hóa mạng lưới, và hợp tác chặt chẽ giữa các bên.
6.3. Các thách thức lớn nhất trong quản lý chuỗi cung ứng là gì?
Thách thức lớn nhất là duy trì sự cân bằng giữa cung và cầu, nhất là khi thị trường biến động. Thêm vào đó, quản lý rủi ro và xử lý sự cố trong chuỗi cung ứng yêu cầu doanh nghiệp có sự linh hoạt và khả năng dự đoán tốt.
Có thể thấy, chuỗi cung ứng không đơn thuần là một hệ thống vận hành đưa sản phẩm từ nhà cung cấp đến tay người dùng, mà còn là một phần quan trọng quyết định sự thành công của doanh nghiệp trong bối cảnh cạnh tranh hiện nay. Hy vọng qua bài viết này, bạn đã hiểu rõ hơn và biết cách lựa chọn mô hình chuỗi cung ứng phù hợp cho doanh nghiệp.
